77. rocznica wybuchu powstania w getcie warszawskim
Getta Niemcy zaczęli tworzyć w 1940 roku. Stanowiły one miejsca pobytu lokalnych Żydów, ale i tych których zwożono z innych terenów. Największe getto o powierzchni przekraczającej 300 ha znajdowało się w Warszawie. Z czasem zaostrzano restrykcje wobec mieszkającej w nim ludności, która nie mogła kontaktować się z ludźmi spoza muru. W celu jak najściślejszej kontroli i udaremniania ucieczek w 1941 roku wprowadzono karę śmierci zarówno dla uciekinierów jak i wszystkich, którzy udzielą im pomocy. Sytuacja Żydów pogarszała się z dnia na dzień. Ludzie byli stłoczeni, brakowało podstawowych produktów, leków, żywności. Szerzyły się choroby i głód. W kwietniu 1941 r. w getcie mieszkało ok. 460 tys. Żydów.
Od 22 lipca 1942 roku rozpoczęto wywożenie mieszkańców do obozu w Treblince. Opór karano śmiercią, podobnie jak zabijano tych, którzy nie byli w stanie wsiąść do pociągu. Pozostałych zmuszonych siłą lub przekupionych żywnością gromadzono na Umschlagplatzu, z którego odjeżdżały transporty. Po zakończeniu akcji wysiedleńczej w getcie zostało 60 000 Żydów.
Wobec nasilających się represji ludność żydowska zaczęła stawiać opór. Powstała Żydowska Organizacja Bojowa oraz Żydowski Związek Wojskowy. Wiosną rozpoczęto likwidację getta. 19 kwietnia wybuchło powstanie, którego dowódcami byli Mordechaj Anielewicz i Paweł (Aszer) Frenkl. Z pomocą Żydom przybyli żołnierze Armii Krajowej. Walki trwały do 16 maja 1943 roku. Część powstańców, by nie dostać się w ręce przeciwników, popełniła samobójstwo. Ci, którzy zostali złapani, trafiali do obozów lub byli zabijani. By upamiętnić wybuch powstania 19 kwietnia każdego roku organizowana jest akcja „Żonkile”.
Więcej informacji o Powstaniu w Getcie znajdą Państwo w poniższych linkach:
Książki i utwory literackie poruszające temat powstania w getcie:
Czesław Miłosz „Campo di fiori”
Hanna Krall „Zdążyć przed Panem Bogiem”
Maria Berg „Dziennik z getta warszawskiego”
Władysław Szlengel „Co czytałem umarłym: wiersze getta warszawskiego”
E. Ringlebaum „Kronika getta warszawskiego”