1. Ryszard Koziołek „Dobrze się myśli literaturą” wyd. Czarne

"Dobrze się myśli literaturą" to zbiór esejów o praktykowaniu wiary w literaturę, rozumianą jako konieczność mówiącego człowieka. Ryszard Koziołek przekonuje, że ilekroć próbujemy coś wyjaśnić, porozumieć się z innym lub wyrazić własne emocje, jesteśmy skazani na literaturę. Czynimy to również bez lektury, ale – jak przekonuje autor – czytanie ulepsza nasze myślenie i mowę.
W myśleniu literaturą autor sięga do twórczości klasyków – jak Prus, Kraszewski, Sienkiewicz, Przybyszewska czy Mrożek – oraz pisarzy współczesnych – Springera, Stasiuka, Pilcha czy Karpowicza. Życiorysy są dla niego równie ważne, jak fikcje, jeśli tylko pozwalają myśli ruszyć z miejsca i ćwiczyć się w wyrażaniu i opowiadaniu świata.
Eseje Ryszarda Koziołka to także głos w sprawie przywrócenia literaturze należnego jej miejsca, które ostatnimi czasy osłabiły media wizualne. Autor udowadnia, że dla człowieka nie ma lepszego programu symulacyjnego do trenowania wyobraźni, mowy i myślenia niż literatura.

2. Ryszard Koziołek „Wiele tytułów. Eseje przygodne” wyd. Czarne

Czytajmy klasyków, by poznać przyszłość – nawołuje Ryszard Koziołek, pokazując, jak ważna dla przetrwania naszego gatunku jest zdolność rozumienia i komentowania literatury. Bo to właśnie literatura dostarcza nam narzędzi do wyobrażania sobie przyszłości, to ona pomaga nam odróżnić kłamstwo fikcji od kłamstwa, które podaje się za prawdę. Skomplikowane? Nie mniej niż fake newsy, medialne manipulacje i gąszcz wiadomości udostępnianych w internecie. Literatura w interpretacji Koziołka to nie martwy zapis, oceniany przez krytyków, opisywany przez literaturoznawców i przeznaczony do tego, by dręczyć młodzież szkloną. To spoglądanie w lustro kultury, specjalna odmiana edukacji obywatelskiej, której celem jest nie tylko rozumienie świata, ale też wytworzenie w sobie zdolności do wyrażania niezgody na to, co już jest i co może być.

Zbiór esejów o literaturze, kulturze, historii i sztuce to erudycyjna wyprawa szlakiem wielkich dzieł, bohaterów i kulturowych kontekstów. Jest tu Szekspirowski sonet jako sposób na bezradność, jest wywrócona do góry nogami Lalka, śmiejący się Camus i pytania o to, czego o Jezusie nie powiedzieli nam ewangeliści. Koziołek używa tekstów starożytnych do wyjaśniania zdarzeń jak najbardziej współczesnych, dlatego niech nie zdziwi czytelnika spotkanie w jednym zdaniu Harveya Weinsteina ze świętym Augustynem.

3. Alexander Pechmann „Biblioteka utraconych książek” wyd. Świat Książki

Zbiór pasjonujących esejów, pełnych anegdot i zaskakujących informacji o książkach, których... nie można przeczytać. Chodzi bowiem o dzieła zaginione, ukradzione, zniszczone, zakazane, nigdy nienapisane. Ich historie związane są oczywiście z życiem ich twórców - m.in. Hemingwaya, Joyce'a, Flauberta, Goethego, Puszkina, Balzaka, Kafki. Co się stało z debiutancką powieścią Hemingwaya? Z jakich powodów rodzina lorda Byrona zniszczyła jego dzienniki? O czym chcieli napisać Tomasz Mann i Dostojewski?

4. Alberto Manguel „Moja historia czytania” wyd. Muza

Ta książka stała się światowym bestsellerem! Alberto Manguel, kanadyjski pisarz pochodzenia argentyńskiego, niegdyś lektor samego Jorge Luisa Borgesa, przedstawia dzieje sztuki czytania, prowadząc Czytelnika przez labirynty wielkiej biblioteki ludzkości, od tabliczek klinowych i papirusów po ekrany komputerów. W tym labiryncie każdy miłośnik książek spotyka bratnie dusze, zarówno sławnych, jak i anonimowych Czytelników z różnych krajów i epok. Autor tego dzieła, ilustrowanego i inkrustowanego licznymi anegdotami, uświadamia Czytelnikowi, że każdy zmienia się pod wpływem czytania i że każda lektura wpływa na ludzkie życie. Manguel opowiada o czytaniu na głos i po cichu, o wróżeniu z książek, o lekturach zakazanych i o złodziejach bibliotecznych. Jest to książka urocza, niezwykła, przepojona miłością do słowa pisanego, która udziela się także Czytelnikom.

5. Walter Moers „Miasto śniących książek” wyd. Dolnośląskie

Arcydzieło, które powinien przeczytać każdy, kto kocha książki. Niezwykła powieść, która zachwyca młodzież i dorosłych, miłośników fantastycznych przygód i erudytów, przeraża i bawi, łączy wartką akcję z wyrafinowanymi aluzjami do klasyki literatury. Opowiada o wyprawie młodego pisarza-dinozaura do Księgogrodu, miasta, w którym książki są dla mieszkańców wszystkim, sensem życia i źródłem dochodu, niektóre jednak mogą także sprowadzić śmierć…

6. Walter Moers „Labirynt śniących książek” wyd. Dolnośląskie

Zaintrygowany zagadkowym listem Hildegunst powraca do Księgogrodu. Odbudowane z przepychem miasto przeistoczyło się w tętniącą życiem metropolię literacką i mekkę księgarstwa, pełną wszelkiej maści zbzikowanych pasjonatów książek. Podążając tropem tajemniczej przesyłki, Rzeźbiarz Mitów zostaje wciągnięty w wir przygód, ledwo przekroczy granice miasta. Spotyka dawnych znajomych, m.in. kolegę po piórze, Owidiosa, któremu udało się osiągnąć Orma, eydetę Hachmeda Ben Kibicera i przeraźnicę Inaceę Anacaci. Natyka się też na wielu nowych mieszkańców, fenomeny i cuda; tajemniczych librinautów, osławionych lalalistów, a przede wszystkim poznaje najmłodszą i zarazem najpotężniejszą z atrakcji Księgogrodu – Lalacircus Maximus oraz jego Niewidziany Teatr, w którym skonfrontowany zostaje z własną historią.

7. Umberto Eco „Imię róży” wyd. Oficyna Wydawnicza Noir sur Blanc

Listopad 1327 roku. Do znamienitego opactwa benedyktynów w północnych Włoszech przybywa uczony franciszkanin, Wilhelm z Baskerville, któremu towarzyszy uczeń i sekretarz, nowicjusz Adso z Melku. W klasztorze panuje ponury nastrój. Opat zwraca się do Wilhelma z prośbą o pomoc w rozwikłaniu zagadki tajemniczej śmierci jednego z mnichów. Sprawa jest nagląca, gdyż za kilka dni w opactwie ma się odbyć ważna debata teologiczna, w której wezmą udział dostojnicy kościelni, z wielkim inkwizytorem Bernardem Gui na czele. Tymczasem dochodzi do kolejnych morderstw. Przenikliwy Anglik orientuje się, że wyjaśnienia mrocznego sekretu należy szukać w klasztornej bibliotece. Bogaty księgozbiór, w którym nie brak dzieł uważanych za niebezpieczne, mieści się w salach tworzących labirynt. Intruz może tam łatwo zabłądzić, a nawet – jak krążą słuchy – postradać zmysły.
Powieść ukazała się po raz pierwszy w 1980 roku. Jej sukces czytelniczy był wielkim zaskoczeniem dla teoretyków i krytyków literatury. Dziś "Imię róży" zalicza się powszechnie do arcydzieł XX wieku.

8. Diane Setterfield „Trzynasta opowieść” wyd. Amber

Obie są samotne.

Obie skrywają bolesną tajemnicę swoich narodzin.

Obie zamknęły się w świecie książek.

Margaret Lea – zwyczajna dziewczyna, córka antykwariusza z Cambridge, która bardziej kocha książki niż ludzi, i Vida Winter – największa pisarka naszych czasów, żyjąca z dala od świata, tajemnicza legenda łącząca siłę starożytnej bogini i czarownicy. Vida Winter nie ma prawdziwego nazwiska, za to ma setki biografii. Żadna nie jest prawdą. Wszystkie są zmyśleniem. Teraz, ponaglana śmiertelną chorobą, chce wreszcie wyjawić prawdę. Prawdę, która prześladowała ją przez całe życie. Wybiera Margaret – dlaczego? Skąd wie, że tylko ta dziewczyna ją zrozumie? Rozpoczyna się walka z prawdą i o prawdę. Margaret poddaje się magii urzekającej opowieści. Ożywają wielkie uczucia, grzeszne namiętności, przeklęte i tragiczne postaci, duchy przeszłości.

9. Arturo Perez-Reverte  „Klub Dumas” wyd. MUZA

W "Klubie Dumas" autor wprowadza czytelnika w rzeczywistość nie do końca jasną do określenia – postaci książkowe mieszają się z bohaterami realistycznymi i światem demonów. Wraz z głównym bohaterem, bibliofilem Corsem, będziemy poszukiwać klucza do rozwiązania zagadki tajemniczych morderstw związanych ze średniowieczną satanistyczną księgą. Intryga, zagadka kryminalna, powieść akcji i hołd składany książce i czytelnikom.

Twórczość Péreza-Reverte nie bez przyczyny porównuje się do stylu pisania Umberto Eco. Erudycja i gra z wyobraźnią to cechy charakterystyczne tej literatury. Zaskakująca i pełna tajemnic powieść dla wielbicieli dzieł Aleksandra Dumasa, Stevensona, Sabatiniego, Borgesa.

10. Carlos Ruiz Zafon „Cień wiatru” wyd. MUZA

Dziesięcioletni Daniel zostaje wprowadzony przez ojca w świat zapomnianych i wyklętych książek. Zgodnie z rodzinną tradycją, spośród nich wybiera jedną, którą będzie musiał ocalić od zapomnienia. Po latach, zauroczony przypadkowo wybraną przed laty powieścią, postanawia odnaleźć inne książki tego autora. Okazuje się jednak, że wszystkie zostały spalone, a komuś bardzo zależy na zniszczeniu ostatniego egzemplarza...

11. Jostein Gaarder „Świat Zofii” wyd. Czarna Owca

Tej pozycji nie trzeba nikomu przedstawiać. "Świat Zofii" to książka kultowa w wielu krajach, m.in. w Skandynawii, Niemczech, Japonii itd. Czytają ją zarówno dzieci, jak i ich rodzice. Jest to pasjonująca powieść o piętnastoletniej dziewczynce. Zofia (bo tak ma na imię bohaterka) w tajemniczych okolicznościach odkrywa historię europejskiej filozofii. Książka integruje literaturę piękną z najprostszym z możliwych przekazem filozofii dla niefilozofów. Poprzez tę prostą i głęboką zarazem lekturę odkrywamy na nowo dawno jeż zapomniany albo nigdy nie poznany świat. Dzięki mistrzowskiemu przewodnictwu norweskiego nauczyciela filozofii, podążając śladami Platona, Sokratesa i Heideggera docieramy do SIEBIE SAMYCH otwierając się na niewyczerpane zasoby własnej mądrości i wrażliwości.

12. Matthew Pearl „Klub Dantego” wyd. Sonia Draga

Boston, intelektualna stolica Stanów Zjednoczonych, 1865 rok. W sercu miasta działa klub złożony z fascynatów poezji Dantego pracujących nad przekładem Boskiej komedii nad język angielski. Należą do niego poeci Henry Wadsworth Longfellow, James Russell Lowell, Oliver Wendell Holmes, historyk George Washington Greene, oraz wydawca J.T. Fields.
Wkrótce miastem wstrząsa fala brutalnych morderstw. Giną bostońscy oficjele, ludzie znani i cieszący się powszechnym szacunkiem. Co dziwne, wygląda na to, że zabójca inspirował się dziełem Dantego.  Jego krwawe pomysły wydają się idealnie pokrywać z opisami mąk piekielnych doświadczanych przez grzeszników w dantejskim piekle.  Jak to możliwe, skoro treść poematu zna tylko garstka osób? Czy to możliwe, by mordercą był ktoś z Klubu Dantego? A jeśli nie, to komu może zależeć na tym, by w Nowej Anglii nigdy nie ukazał się przekład Dantego?
Członkowie stowarzyszenia nie mają wyboru. Jeśli chcą się oczyścić z podejrzeń, będą zmuszeni rozpocząć śledztwo na własną rękę…

13. Wisława Szymborska „Wszystkie lektury nadobowiązkowe” wyd. Znak

Po staroświecku uważam, że czytanie książek to najpiękniejsza zabawa, jaką sobie ludzkość wymyśliła.
Niepoprawna czytelniczka. Uzależniona od książek. Wyrafinowana koneserka słowa drukowanego, buszująca wśród tekstów zdumiewająco różnorodnych – od arcydzieł literatury przez prace popularnonaukowe z różnych dziedzin po poradniki i literackie kurioza. Zdolna wychwycić w każdym mało znaczący szczegół, jedną myśl lub obraz, by osnuć wokół nich poetycki felieton, olśniewający niezwykłością spojrzenia, zaskakującą puentą, właściwym autorce poczuciem humoru.
Błyskotliwe, zabawne, a niekiedy głęboko przenikliwe felietony układają się w erudycyjną opowieść o świecie, przyrodzie, historii i sztuce.
Felietony Wisławy Szymborskiej ukazują się po raz pierwszy w edycji prezentującej wszystkie Lektury nadobowiązkowe.

14. Ray Bradbury „451 stopni Farenheita” wyd. MAG

Przerażająco prorocza powieść o przyszłości w świecie post-literackim…

Guy Montag jest strażakiem. Jego praca polega na niszczeniu najbardziej zakazanego z wszystkich dóbr, źródła wszelkich niesnasek i nieszczęść: książek. Nie przychodzi mu do głowy, że mógłby kwestionować swoje nijakie życie – dopóki nie zostanie mu objawiona przeszłość, w której ludzie nie żyli w strachu, i teraźniejszość, w której można postrzegać świat przez pryzmat idei. Zaczyna ukrywać w domu książki, które wkrótce zagrożą jego życiu.

15. Władimir Sorokin „Manaraga” wyd. Agora

"W naszym środowisku mówi się: ten kucharz dobrze czyta. Ja czytam przyzwoicie. A to oznacza, że strony płoną jedna po drugiej, czarują klientów, mięso skwierczy, oczy błyszczą, gaża rośnie... Wszakże książka to cały świat, chociaż na zawsze miniony."

Jest rok 2037, ludzkość drukuje już tylko banknoty, a książki można znaleźć wyłącznie w muzeach. Ale są wybrańcy, którzy wciąż je CZYTAJĄ. Jednak CZYTAĆ oznacza teraz palić bezcenne pierwodruki.

Nie bezmyślnie: milionerzy, gangsterzy, nowe elity urządzają sobie zakazane uczty, na których spożywają jesiotra grillowanego na Dostojewskim, krewetki na Czechowie, antrykoty na Gogolu albo gołąbki na Achmatowej.

Jako pierwszy spłonął "Finneganów tren" Joyce’a skradziony z British Museum i zapoczątkował nowe zjawisko – book’n’grill.

Géza Jasnodworski, mistrz kulinarno-literackich perwersji, musi działać w głębokiej konspiracji, bo za grillowanie na książkach grozi więzienie albo śmierć. Ale zagrażają mu nie tylko służby specjalne zachodniej cywilizacji, która próbuje podnieść się po niszczących wojnach religijnych, lecz również tajna organizacja fałszerzy książek z siedzibą na uralskiej górze Manaraga.

16. Markus Zusak „Złodziejka książek” wyd. Nasza Księgarnia

Liesel Meminger swoją pierwszą książkę kradnie podczas pogrzebu młodszego brata. To dzięki „Podręcznikowi grabarza” uczy się czytać i odkrywa moc słów. Później przyjdzie czas na kolejne książki: płonące na stosach nazistów, ukryte w biblioteczce żony burmistrza i wreszcie te własnoręcznie napisane… Ale Liesel żyje w niebezpiecznych czasach. Kiedy jej przybrana rodzina udziela schronienia Żydowi, świat dziewczynki zmienia się na zawsze…

17. Nancy Kleinbaum „Stowarzyszenie umarłych poetów” wyd. Dom Wydawniczy Rebis

Rozpoczyna się rok szkolny w Akademii Weltona, elitarnej szkole średniej o wielkich osiągnięciach i...nader surowej dyscyplinie. W miejsce odchodzącego na emeryturę nauczyciela języka angielskiego, przychodzi nowy, John Keating. Czterem zasadom Akademii, którymi są: tradycja, honor, dyscyplina i doskonałość przeciwstawia inny sposób kształcenia i wychowania młodych ludzi.
Co zwycięży: rygorystycznie przestrzegana tradycja czy prawo do marzeń, wolności i młodzieńczego buntu?

18. Karen Joy Fowler „Klub miłośników Jane Austen” wyd. Rebis

W Dolinie Kalifornijskiej pięć kobiet i mężczyzna spotykają się, by rozmawiać o książkach Jane Austen. Trwa to pół roku, a w tym czasie małżeństwa przechodzą próby, rozkwitają romanse i rodzi się miłość. Zwolennicy Jane Austen odnajdą tu echa jej dzieł, wszyscy zaś mogą delektować się wizją, która ponad stuleciami łączy dwie autorki wyrafinowanej satyry społecznej. To książka, którą Austen mogłaby napisać, gdyby żyła w Kalifornii XXI wieku.

19. Annie Barrows, Mary Ann Shaffer „Stowarzyszenie Miłośników Literatury i Placka z Kartoflanych Obierek” wyd. Świat Książki

Londyn, 1946 rok. Juliet Ashton po udanym debiucie literackim zastanawia się nad tematem na nową powieść. Ale w sytuacji, gdy kraj leczy rany po działaniach wojennych,  wymyślenie odpowiednio interesującej fabuły jest bardzo trudne. Niespodziewanie Juliet otrzymuje od czytelnika książki niecodzienny list. Dowiaduje się z niego m.in. o  powstaniu  na wyspie Guernsey Stowarzyszenia Miłośników Literatury i Placka z Kartolanych Obierek. Zaintrygowana odpisuje nieznajomemu. Z ożywionej korespondencji, jaka potem się rozwija, wyłania się niezwykle ciekawy obraz życia mieszkańców wyspy w czasie wojny i pięcioletniej okupacji hitlerowskiej. Juliet zaproszona przez nowych przyjaciół odwiedza Guernsey. Urzeczona przyrodą, ciszą a przede wszystkim serdecznością ludzi, postanawia osiąść na wyspie. Znajduje tu nie tylko kopalnię tematów, ale także miłość.

20. Mechthild Glaser „Strażniczka książek” wyd. Prószyński Media

Niezwykła przygoda w świecie książek…

Podróżować na grzbiecie Shere Khana przez „Księgę dżungli”, u boku Werthera Goethego walczyć z czarownicami z Makbeta, a wraz z Elisabeth Bennet wzdychać do Mr. Darcy’ego…

Amy nie myślała, że kiedyś będzie tak blisko bohaterów swoich ulubionych książek, że będzie umiała tak głęboko zanurzyć się w każdą z opowieści, o przeżywaniu których niejednokrotnie marzyła, pochłaniając je jednym tchem. Teraz z zapałem korzysta ze swojej nowej umiejętności – aż okazuje się, że w świecie literatury panuje kompletny chaos i nic nie jest takie, jakie być powinno.

Wszystkie opisy książek pochodzą od wydawców.